De Viola organista is een heel bijzonder muziekinstrument. Het is meer dan 500 jaar geleden uitgevonden door Leonardo da Vinci. Hij heeft het zelf nooit gebouwd, laat staan gehoord. Pas in 2013 is er voor het eerst een Violo organista gefabriceerd. In dit artikel wordt het mysterie van dit bijzondere muziekinstrument ontrafeld.
Viola organista
De Viola organista wordt ook wel ‘vioolorgel’ of ‘Geigenwerk’ genoemd en was jarenlang alleen bekend van de schetsen van Da Vinci. In het echt bestond het nog niet. Pas in 2013 is het instrument ook werkelijk gebouwd door concertpianist Sławomir Zubrzycki. Hij spendeerde ruim 5000 uur aan het het kostten hem 10.000 dollar.
Codex Atlanticus
Da Vinci tekende zijn plannen voor dit instrument tussen 1488 en 1489 op in de wereldberoemde schetsboek de Codex Atlanticus. Hij wilde met de Viola organista een instrument maken dat als klavier kon worden bespeeld, maar dat zou klinken als een strijkinstrument. De schets voor dit muziekisntrument toont een pedaal. Met dit pedaal worden verschillende wielen in beweging gezet. Deze wielen zijn gemaakt van paardenhaar en werken hetzelfde als een strijkstok van een cello. Door op een toets te drukken wordt de snaar tegen de draaiende wielen aangedrukt, wat een bijzonder geluid geeft dat klinkt als iets dat het midden houdt van een orgel en een cello. Ook kunnen met behulp van dit mechanisme de noten en akkoorden over veel langere periodes gespeeld worden dan normaal bij een piano het geval is.
Japanse Viola organista
Da Vinci heeft het muziekinstrument zelf niet gebouwd. Andere knappe koppen deden wel een poging. Zo bouwde de Duitse uitvinder Hans Haiden op basis van de schetsen van Da Vinci in 1575 een ‘Geigenwerk’. In 1993 bouwde de Japanse instrumentenmaker Aiko Obuchi een exemplaar. Op de video’s hieronder kun je naar dit muziekinstrument luisteren.
In 2011 speelde concertpianist Eduardo Paniagua 19 liederen van barokcomponisten op de Viola organista van Akio Obuchi. Op de afspeellijst op Spotify hieronder kun je die 19 composties beluisteren.
Viola organista uit 2013
Op 18 oktober 2013 bespeelde Sławomir Zubrzycki de door hemzelf gebouwde Viola organista tijdens het internationaal muziekfestival in Polen. Op de video hieronder kun je luisteren naar een concert van Zuybrycki op dit bijzondere muziekinstrument.
Hou je van bijzondere muziekinsrumenten? Lees dan ook het artikel Orchestrion: een heel orkest in een doos en doedelzak Jazz.
Bronnen: Is Geschiedenis, Open Culture, Wikipedia
