Site pictogram Pasa Bon !

Tien uur lang een Shepardtoon: om gek van te worden!

Tien uur lang een Shepardtoon… Je wordt er gek van. Waarschijnlijk heb je nog nooit van het begrip Shepardtoon gehoord, maar je hebt er vast wel eens eentje beluisterd. Net als een optische illusie, bestaan er ook auditieve illusies. Je neemt je hersenen in de maling via je oren. Via geluid dus! Bij deze auditieve illusie lijkt het alsof een toon eindeloos blijft stijgen, maar in werkelijkheid is dat niet zo.

Luister maar eens naar onderstaande video. Daarin kun je 10 uur lang naar zo’n Shepard toon luisteren. Je wordt er stapelgestoord van.

Hoe werkt de Shepardtoon?

Je neemt een geluid dat bestaat uit een aantal gelijktijdige tonen die bovenop elkaar gestapeld worden: er zit steeds 1 octaaf tussen. Ze gaan alledrie omhoog, maar ze spelen met het volume. Als de grondtoon van de samenklank opwaarts of neerwaarts beweegt, noemt men het ook de Shepardtoonladder. Het is een auditieve illusie van een toon die continu hoger of lager lijkt te worden, maar dat in werkelijkheid helemaal niet wordt.

Een Shepardtoon geeft een angstig, gejaagd gevoel. Bron afbeelding Stefano Pollio, via Unsplash

In de muziek wordt zo’n Shepardtoon ook wel eens toegepast. Luister maar eens naar het einde van het nummer ‘Born Alone’ van Wilco.

Spannend geluid

Zo’n toon klinkt alsof het geluid constant hoger (of lager) gaat en naar iets toewerkt. Er moet gewoon wel iets spannends komen! Wel een beetje onprettig. Het klinkt angstig en heel dreigend. Het onderstaande filmpje van VOX toont hoe Shephard-tone wordt toegepast in de film Dunkirk.

De bedenker

De bedenker van de Shepardtoon is Roger Shepard. Hij is psycholoog en hij was het brein achter de eeuwig stijgende toonladder. In 1964 zag dit idee het daglicht. Shepard was onderzoeker aan het Bell Labs-laboratorium in New Jersey, waar ook onder meer de transistor, de laser en verscheidene besturingssystemen en programmeertalen zijn ontwikkeld. Het geluid was eigenlijk een technologische uitvinding, maar werd voornamelijk gebruikt in films en games. Het is net zoals de Wilhelm Schreeuw (Aaaaaaaargggghhh!) en de Tarzanroep (Oewoewoewoe) een veelgebruikt geluidseffect geworden.

Bronnen: 9 livesNPO 3 FM, VolkskrantWikipedia

Mobiele versie afsluiten