fantoomeilanden

Fantoomeilanden en luchtspiegelingen: fictie of navigatiefout?

Fantoomeilanden zijn fictieve eilanden. Meestal hebben ze nooit bestaan. Deze denkbeeldige eilanden zijn op de kaart gezet tijdens ontdekkingsreizen en koloniale expansie. Soms werden deze cartografische missers expres gemaakt en soms door een verkeerde inschatting of navigatiefout.

Fantoomeilanden: fictie of fout?

Fantoomeilanden zijn soms bedacht, verzonnen en soms werd een luchtspiegeling aangezien voor een eiland. Zo’n fantasie eiland is Isle of Demons, nabij Canada. Hier zouden demonen en enge wilde beesten wonen. Je kon we maar beter niet aanmeren. Andere fantoomeilanden zijn op de kaart gezet om daadwerkelijke bestaande eiland verkeerd zijn gepositioneerd. Het zijn cartografische missers, soms als gevolg van navigatiefouten. Ook kan het zijn dat een ijsberg of mistbank is aangezien voor een eiland.

Wel ooit bestaan

Er is ook een aantal fantoomeilanden dat ooit wel bestaan heeft, maar ten onder zijn gegaan door vulkaanuitbarstingen, aardbevingen of onderzeese aardverschuivingen. Door ze niet te verwijderen uit de cartografische geschiedenis bleven ze aangemerkt als  een echt bestaand eiland. Alleen kon iemand ze meer vinden. Bermeja in de Golf van Yucatan in Mexico is zo’n eiland. Waarschijnlijk is het ten onder gegaan in de zee, maar er gaan ook stemmen op dat dit eiland op de kaart is gezet om vijanden in verwarring te brengen.

fantoomeilanden
Op de kaart zie je IJsland en de twee fantoomeilenden Bus en Enchhuyser. Bron afbeelding: Jan Janssonius [Publiek domein], via Wikimedia Commons

Bewust verzonnen spookeilanden

Sommige cartografische missers zijn expres gemaakt. Sable Island is daar een voorbeeld van. Dit eiland is door de cartograaf bedacht om klakkeloos het overtekenen van kaarten te voorkomen. Ze fungeren als spookwoorden voor lexicografen, niet-bestaande woorden die vroeger soms in woordenboeken werden opgenomen om plagiaat tegen te gaan. En ook werden er met opzet fouten gemaakt vanwege financiële redenen. Zo werd in  Canada een niet bestaand eiland vernoemd naar Louis Phélypeaux , een minister van de regering die invloed heeft bij het toewijzen van fondsen voor extra ontdekkingsreizen.

Ego

En natuurlijk was er nog een reden om spookeilanden expres op de kaart te zetten. En dat namelijk het opvijzelen van het eigen ego. Kaartenmaker, Nicole Zeno, wilde zijn ego een flinke boost geven en wilde laten zien dat hij Nieuwe Wereld had ontdekt, nog voor Columbus dat had gedaan. En het bewijs was…. de Zeno kaart waar zelfs het eiland Frisland op staat.

Fantoomeilanden kaart

Deze site Phantom islands is een interactieve kaart waar deze maritieme fictie in beeld is gebracht. Je vindt kunt hier heel veel van deze spookeilanden op terugvinden. Handig is dat bij elk eiland het achtergrondverhaal uit de doeken wordt gedaan. Hier vind je een lijst met alle fantoomeilanden die we hebben weten te identificeren.

Bronnen:  Trouw Volkskrant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *