In de Moniac stroomt geld als water en het lekt ook weer weg. Met de Moniac, een hydraulische economische computer, wordt dit economisch proces inzichtelijk en zichtbaar gemaakt.
Geld als water
De Nieuw-Zeelandse econoom William (‘Bill’) Phillips is de bedenker van de Moniac (Monetary National Income Analogue Computer). Dit is een hydraulisch apparaat dat hij in 1949 bouwde om de theorie van de econoom Keynes visueel te maken. De Moniac wordt ook wel de Phillips Machine genoemd en maakte gebruik van de metafoor ‘geld als water’. Stromend water stond voor geld en voor het economische verkeer. Als je maar genoeg geld pompte in de economie (water) dan zou dat tot extra vraag leiden, hetgeen weer het aanbod zou versterken. En zoals overal waar water aan te pas komt, zijn er ook lekken, zoals een spaarlek en importlek. Ook dat werd in de Moniac zichtbaar gemaakt. Van deze machine zijn veertien stuks gebouwd, maar de meeste werken niet meer. In Wellington in Nieuw Zeeland staat nog een werkend exemplaar. Bekijk deze op onderstaande video.
De Moniac
De Moniac is een apparaat van zo’n twee meter hoog, anderhalve meter breed en één meter diep. Het staat vol met bakken, emmers waar water in kan worden opgevangen en die weer verbonden werden met slangen waardoor water heen wordt gepompt. De machine is bedacht door William (Bill) Phillips. Deze Nieuw-Zeelander leefde een bijzonder leven. Hij was ooit manager van een bioscoop en werkte ook als krokodillenjager. Philips woonde in China en Rusland, waar hij een reis maakte met de Transsiberië Express In 1938 begon hij in Engeland met de studie elektrotechniek en tijdens Tweede Wereldoorlog vocht hij bij de Royal Air Force tegen Duitsland. Hij werd in een kamp gevangen gezet en pas op zijn 32ste begon hij met een studie sociologie aan de London School of Economics, Hij was een slechte student, maar toch was in staat tot bouw van de Moniac en heeft ook nog een economische theorie ontwikkeld, de zogenaamde Philips curve.
Philips curve
In 1958 ontwikkelde Bill Philips de Philips curve, waarmee hij het verband tussen inflatie en werkloosheid weergaf: een lage werkloosheid leidt tot een hoge inflatie. Maar de curve bleek niet te werken. In de jaren zeventig en tachtig ging de stijgende werkloosheid namelijk gepaard met een hoge inflatie: stagflatie. Ook nu blijkt de curve niet te kloppen. De werkloosheid daalt, maar de inflatie stijgt niet zoals volgend de Philips-curve wel zou moeten. En hi vergat nog wat… Ook geluk is namelijk van grote invloed op financiële rijkdom. Ook dat zat niet verwerkt in deze curve. Tijd voor een nieuwe Moniac!!
Bronnen: Atlas Obsura, Trouw, Volkskrant, Wikipedia – Moniac, Wikipedia – William Philips
